Saturday, May 28, 2011

Наран улсын тэмдэглэл (1)

       Момижигаока буюу Улаан навчсын довцог

         Хэдэн жилийн өмнө Их Наран улсаас төрөлх сайхан монголдоо газардаж, цэлмэг хөх тэнгэр, өргөн уудам тал нутгаа харан баясаж, цээж дүүрэн цэвэр агаар амьсгалсан мөч саяхан мэт санагдах авч, аль хэдийн тав дахь хавартайгаа ийнхүү баяр хөөр, гуниг гутарлаа чирсээр золгож байна даа. Тавдугаар анги хүртлээ харь газар очиж үзэлгүй гагцхүү кабль телевиз, гадаадын киноноос хорвоо ертөнцийг тольдон тунгаасаар Наран улсыг зорих азтай гэмээр боломж олдож, ижий аавын хамт эх нутгаа орхин үүлэн цагаан онгоцоор дүүлэн дүүлэн нислээ. Хувьтай хүн хурнаар гэгчээр наран улсад газардсан даруйд тал нутгийн хүүг эелдэг зөөлөн шиврээ бороо эх нутгаас нь өөрцгүй угтан тослоо. Нарита хэмээх олон улсын онгоцны будлаас гурван цаг гаруй дэлхийд танигдсан төмөр хүлгээр дэнж хотойтол давхисаар Токио хотын Фүчү хэмээх цэцэг навчаар гангарсан дүүргийн Момижигаока буюу Улаан навчсын довцог хэмээх газарт очсон нь хожим хойно дурсан суухад сэтгэлд гүн тайтгарал олгоно. Уг дүүрэгт шөнө орой очсон учир байгалийн сайхан, хотын хөгжлийг нь харж амжилгүй өглөөг жиргэх шувуу, жингэнэх машины чимээтэй угтан мэл гайхаж, таг болов. Өндөр хөгжилтэй орон гэдэг цаанаа л сэтгэл амар бөгөөд аюулгүй  байдал гэдгийг хэдий жаахан байсан боловч, зөн совингоороо мэдэрч байв. Нийтийн сууцнаасаа гарч орчин тойронтойгоо танилцахад хажуугаар зөрсөн хэн бүхэн инээмсэглэн өнгөрөх ба хотын гудамж талбайн цэвэр цэмцгэр нь Японы ард иргэдийн ажилч хичээнгүй, шударга шулуун зангын тэмдэг мэт харагдана. Биднийг очих үеэр жилд долоогоос арван хоногийн хугацаатай цэцэглэх Сакура хэмээх цайвар ягаан цэцэг Хитоми гудамж болон япон даяар цэцэглэн тархсан байлаа. Сакура цэцэг нь япон улсыг дэлхий дахинд тодотгох нэрийн хуудас бөгөөд гуравдугаар сарын сүүлээс дөрөвдүгээр сарын эхэн хүртэл японы урд нутгаас эхлэн Хоккайдо арал хүртэл дэлгэрдэг. Жил бүр Ханами буюу цэцэг дэлгэрэх үеэр Үэно цэцэрлэгт хүрээлэн буюу бусад цэцэрлэгт хүрээлэнгүүдэд гэр бүл, найз нөхөд, хамт олон цугларч, Сакура цэцгийн гоо сайхныг бишрэн харж, алжаал ядаргаагаа тайлан, найрлан суух нь элбэг.   
             Ийнхүү очсон долоо хоногтоо хөгжил дэвшил болон "жинхэнэ" ардчилсан нийгмийн сайн сайхныг шимтэн биширсээр сургуульд орохоор болов. Би ч гадаад хүүхдүүдэд зориулсан тусгай сургуульд орно гэж найдаж байвч, эцэг эхийн шийдвэрээр ардын сургууль гэдэг шиг  эгэл жирийн улсын дунд сургуулийн эрдмийн босго давлаа. Эргээд санахад тухайн улсын зан заншил, түүх, хэл соёлыг эгэл жирийн улсын сургуульд суралцах нь илүү үр дүнтэй гэж үзсэн эцэг эхийн зөв шийдвэрийг хожуу ухаарсан нь харамсалтай.  Миний орсон сургууль болбоос Токио хотын Фүчү дүүргийн хоёрдугаар дунд сургууль хэмээх хагас зуун жил гаруй хугацаанд олон зуун мянган сурагчыг нийгэм болон улсад бэлдэж ирсэн шилдэг сургууль билээ. Гаднаас нь харахад сүрлэг ганган, дотроос нь шинжвээс даруу сайхан сургууль байлаа. За тэгээд сургуульд явах гэтэл хэл нэвтрэхгүй хүнд эрдэм заана гэдэг даанчиг ярвигтай. Ингээд тус дүүргийн боловсролыг хариуцсан газраас орчуулагч өөрсдөө сонгон авахыг санал болгож, орчуулагчын цалинг наран улсын төр засгаас гаргахаар болов. Аав ч тас хийтэл Цолмон гэх яруу найрагч өөрийн шавийг давхар япон хэлийг зааж өгөх гэсэн болзолоор сонгов. Яг л энэ үед орчуулагчын цалинг японы төр засгаас даана гэдэг таатай мэдээг сонсоод хүний өөрийн гэж ялгалгүй тэгш эрхийг чандлан хадгалсан япон улсыг баахан гайхаж билээ. Энэ нь нэг талаар хүчирхэг нийгмийн дүр төрх, нөгөө талаас боловсрол гэдэг хүн болгонд тэгш хувиарлагдах ёстой гэсэн шударга зарчим байсан юм. Японы ерөнхий боловсрол олгох тогтолцоо нь дунд сургууль төгсөх хүртэл байдаг. Өөрөөр хэлбэл есөн жил гэсэн үг. Бага ангидаа зургаан жил, дунд ангидаа гурван жил сурна. Харин дунд сургуулиа төгсөөд үргэлжлүүлэн ахлах болон их сургуулийг сонгох нь хувь хүний эрхийн асуудал байдаг.
         Сургуульд орох анхны өглөөг японоор “Өглөөний мэнд”, “Сайн байна уу”, “Баярлалаа” гэсэн гурван үгтэй, цоо шинэ дүрэмт хувцастай угтлаа. Сургуулийн босго алхмагц нэгэн япон охинд ээрч муурсаар “Өглөөний мэнд” гэж мэндчиллээ. Нөгөө охин жаал гайхаж харснаа үг ч дугаралгүй хурдан хурдан шогшсоор сургуулийн халгаар орлоо. Хожим нь эргэцүүлж бодвол тэр охинд хүндэтгэлийн хэлбэрээр мэндчилсэн тул их л гайхсаж цожирсон нь аргагүй биз. Японд өөрөөсөө ахмад эсвэл хүндэтгэн биширдэг болон сэтгэлтэй хүндээ хүнлэтгэлийн хэлбэрээр ярих нь элбэг байдаг. Тэр ч утгаараа буруу ойлголцол төрсөн байж болно. 
         Сургуулийн үүдэнд хүн бүрийн тоогоор гутал хийх тавиур байх бөгөөд бид гуталаа сольж, бүгд нэгэн ижил шаахай углана. Энэ нь чухамдаа ариун цэвэр болон сурагчлын нэгдсэн байдлыг хангаж буй хэрэг. Тэр өдөр даваа гариг байсан тул бүх сурагчдыг хамарсан нэгдсэн хурал хийв. Уг хурлаар амралтын өдрүүдээр тэмцээн уралдаанд түрүүлсэн сурагчдыг сургуулийн захирал Оотани Масатака багш шагнаж урамшуулав. Ер нь даваа гариг бүрт иймэрхүү арга хэмжээ болдог байлаа. Тэр үеэр сурагчдын өмнө намайг дуудан гаргаж, сургуулийн түүхэн дэх анхны гадаад хүн хэмээн танилцуулж, өөрсдийн мэдлэг туршлагаас хуваалцахыг нийт сурагчдад уриалсан юм. Түүнээс хойш би бүх сурагч нарын танил хүн болж, дээд доод ангийн охид хөвгүүд бүгд надад мэддэг чаддаг бүхнээ харамгүй хуваалцдаг боллоо.
Хүрэлбаатарын Арвис
2011.05.01

1 comment: